Mineral Nedir? Mineral Çeşitleri ve Faydaları Nelerdir?

Mineral Nedir?

Vitaminler, bitki ve hayvanlarda bulunan ve ısı, asit ya da hava ile parçalanabilen organik bileşiklerdir. Peki, mineral nedir? Mineraller ise hava, toprak ve suda bulunur. İnsanlar mineralleri toprakta yetişen bitkilerden ve bitkilerle beslenen hayvanlardan alır. Vitaminler gibi hayvan ve bitki yani canlı kaynaklardan elde edilmediği için mineraller inorganik bileşiklerdir ve parçalanamazlar. Sağlıklı kemik ve diş gelişimi, kasların kasılması, kanın yapısı, dokular ve organların normal fonksiyonlarını yerine getirmesinde önemli rol oynayan mineraller aynı zamanda sinir ve bağışıklık sisteminin düzenli çalışmasında da görev alır. ^{1 2} İnsanlarda vücut ağırlığının neredeyse %4-6’sını oluşturan mineraller, vücuda yeterli oranda alınmadığında ya da mineral emilimi ile ilgili bir sorun yaşandığında ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Normalde yeterli ve dengeli bir diyet ile vücudun ihtiyaç duyduğu mineraller karşılanabilir.^{3 4 5}

Mineral Ne İşe Yarar?

Mineral nedir sorusunun cevabını tam olarak alabilmek için minerallerin vücut üzerindeki faydalarını da bilmek gerekir. Peki, minerallerin faydaları nelerdir? Binlerce farklı mineral çeşidi vardır. Minerallerin her birinin özellikleri farklıdır ve vücut üzerinde farklı sağlık etkilerine sahiptir. Mineral faydaları aşağıdakileri kapsayabilir:

Kalsiyumun Faydaları

Kemik ve diş gelimi ile sağlığının korunmasında önemli rol oynayan kalsiyum, kasların kasılması ve kalp fonksiyonlarının düzenlenmesine yardımcı olur. Kanın pıhtılaşması ve enzim reaksiyonlarına katkıda bulunan kalsiyum, sinir sisteminde mesaj iletimine de destek olur.

İyotun Faydaları

Tiroid hormonlarının sentezinde önemli rol oynayan iyot, metabolik hızın kontrol edilmesine yardımcı olur. Vücudun dinlenirken enerjiyi kullanma hızı üzerinde etkilidir. Ayrıca beyin fonksiyonlarının düzenlenmesi ile doku ve organların büyüme ve gelişimine katkıda bulunur.

Demirin Faydaları

Kandaki oksijenin taşınmasında görev alan demir, hücrelere oksijen sağlayarak enerji elde edilmesine yardımcı olur. Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını gerçekleştirmesine katkıda bulunarak enfeksiyonlara yakalanma riskini azaltabilir.

Çinkonun Faydaları

Büyüme ve gelişmenin sağlanmasında önemli rol oynayan çinko, bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirmesinde yardımcı olur. Ayrıca A vitaminin vücuttaki aktif formunun sentezlenmesine katkıda bulunur ve A vitaminin vücut hücrelerine taşınmasını destekler. Çinko mineral faydaları için diyetinizi çinko içeren besinler ile destekleyebilirsiniz. Çinko hakkında detaylı bilgiler için “Çinko eksikliği belirtileri” yazımızı okuyabilirsiniz.

Potasyumun Faydaları

Sinir iletimi, kasların kasılması ve kalbin düzgün çalışması için büyük önem taşıyan potasyum, kan basıncının normal sınırlarda olmasını sağlar.

Sodyumun Faydaları

Vücutta dolaşan kan ve doku sıvılarının dengesinin korunmasında önemli rol oynayan sodyum, kas kasılma mekanizmasına yardımcı olur. Aynı zamanda sinir uyarılarının beyindeki nöronlara iletilmesini de destekler. (6)

Magnezyumun Faydaları

Vücuttaki 300’den fazla enzimin yapısına katılan magnezyum pek çok vücut fonksiyonunda önemli rol oynar. Kasların kasılması, sinir sisteminde mesajların iletilmesi, kemik ve diş sağlığının korunması, kan basıncının düzenlenmesi magnezyum mineral faydaları arasındadır.

Klorun Faydaları

Sodyum ile birlikte çalışan klor, kan ve doku sıvılarının dengesinin korunmasında önemli rol oynar. Sindirim sıvılarının üretimine katkıda bulunur.

Manganezin Faydaları

Karbonhidrat, protein ve kolesterol metabolizmasının düzenlenmesine yardımcı olur. Besinlerden enerji elde edilmesinde faydaları vardır.

Bakırın Faydaları

Bağ dokusunun oluşumuna katkıda bulunan bakır, beyin fonksiyonlarının normal işlemesi ve sinir sisteminin genel sağlığının korunmasına yardımcı olur.

Selenyumun Faydaları

Tiroid hormonlarının sentezlenmesine ve tiroid bezinin normal fonksiyonlarının düzenlenmesine yardımcı olan selenyum; antioksidan özellikleri sayesinde bağışıklık sistemi fonksiyonlarını destekler ve bağışıklık sistemini güçlendiren mineraller arasında yer alır. Aynı zamanda üreme fonksiyonlarının normal işleyişinde de selenyum faydaları söz konusudur.⁷

Mineral Çeşitleri Nelerdir?

Mineraller, vücut tarafından kullanılma oranlarına başka bir deyişle vücudun gereksinimine göre makro mineraller ve eser mineraller olmak üzere ikiye ayrılır. Makro mineral çeşitleri vücuttaki belirli görevlerini yerine getirebilmek için daha büyük miktarlarda vücuda alınmalıdır. Eser minerallerin çok az miktarları bile vücuttaki önemli işlevlerin yerine getirilmesi için yeterlidir.

Makro mineraller şunlardır:

• Kalsiyum
• Fosfor
• Magnezyum
• Sodyum
• Klor
• Potasyum
• Kükürt

Mikro mineraller şunlardır:

• Demir
• Bakır
• Manganez
• Çinko
• İyot
• Florür
• Selenyum⁷

Vücudumuzdaki Mineraller Nelerdir?

Mineraller vücuttaki dokuların ve organların en küçük yapı taşlarını oluşturur. Hem makro hem de mikro mineraller insan vücut ağırlığının %4-6 kadarını oluşturur. Vücutta en çok bulunan mineral kemik ve dişlerin yapısına katılan kalsiyumdur. Vücuttaki kalsiyum toplam vücut ağırlığının ortalama %2’sini meydana getirir. Kalsiyuma ek olarak insan vücudunda bulunan diğer mineraller arasında potasyum, sodyum, kükürt, fosfor gibi makro mineraller ile demir, çinko, selenyum, bakır, krom, manganez, flor, iyot gibi mikro mineraller yer alır.⁸

Minerallerin Özellikleri Nelerdir?

Her bir mineral kendine özgü özelliklere sahip olsa da genel olarak minerallerin özellikleri şöyledir.

• Besinlerde doğal olarak bulunan inorganik bileşenlerdir, Belirli bir kimyasal formüle sahip olan mineraller genellikle vitaminler ile birlikte çalışır.
• Vücut tarafından enerji elde etmek için kullanılamazlar.
• Enzim aktivitelerinde kofaktör olarak katılırlar.
• Hidrolize olamazlar yani sindirilmeden kana karışırlar.
• Her bir mineral kendine özgüdür ve bir mineralin eksikliğinin diğer mineralle giderilmesi söz konusu değildir.⁹

Minerallerin Görevi Nedir?

Minerallerin özelliklerinin birbirinden farklı olması vücuttaki görevlerinde de farklılık yaratır. Bazı vücut fonksiyonlarında tek başına bazılarında ise birlikte hareket edebilirler. Minerallerin görevleri arasında aşağıdakiler yer alabilir:

• Üreme, sindirim, boşaltım, dolaşım gibi vücut sistemlerinde görev alan hormon ve enzimlerin yapısına katılır.
• Enzim aktivitelerinde kofaktör yani düzenleyici rol oynar.
• Vücuttaki asit-baz dengesinin sağlanmasına katkıda bulunabilir.
• Beyin ile diğer organlar arasındaki sinir iletiminde rol oynar.
• Besinlerden enerji elde edilmesinde görev alır.
• Vücut dokularına oksijen ve besin taşınmasına yardımcı olur. ^{4 10}

Mineral Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Mineraller, genel sağlık durumunun korunmasında önemli rol oynayan elzem bileşenlerdir. Genellikle yeterli ve dengeli bir diyet ile günlük alınması gereken mineral miktarı karşılanabilir. Ancak mineral emiliminde bozukluklar ya da diyet ile almada yaşanan problemlerden dolayı mineral eksikliği gözlenebilir. Mineral eksikliği yaşandığında aşağıdaki belirtiler gözlenebilir:

• İştahsızlık
• Kilo verme
• Mide bulantısı ve/veya kusma
• Karın ağrısı, gaz, şişkinlik, kabız veya ishal gibi mide bağırsak problemleri
• Halsizlik
• Yorgunluk
• Depresyon, anksiyete, isteksizlik
• Kalp atım hızında artış ya da düzensiz kalp ritmi gibi kal damar bozuklukları
• Uyulma hissi
• Parmaklarda karıncalanma
• Kas krampları
• Çocuklarda zihinsel ve fiziksel gelişimde yavaşlama
• Bağışıklık sisteminde zayıflama.⁵

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.