Vitamin Eksikliği Neden Olur?
Vitamin eksikliği, çoğu zaman beslenme düzenindeki yetersizliklerle ilişkilidir. Vitaminle genel olarak meyveler, sebzeler, tahıllar, et çeşitleri, yumurta, baklagiller, deniz ürünleri, süt ürünleri gibi farklı besin türlerinde yer alan kompleks moleküllerdir. Her vitamin türünün yer aldığı belirli besin türleri vardır ve bu besinler yeteri kadar tüketildiğinde o vitamine olan günlük gereksinim karşılanabilir. Tüm vitaminlerin dengeli ve yeterli bir şekilde vücuda alınabilmesinin yolu ise sağlıklı ve dengeli bir beslenme tarzının uygulanmasıdır. Bununla birlikte A, D, E, K vitaminleri gibi yağda çözünen vitaminler vücutta depolanabilir.
Suda çözünen B grubu vitaminleri ile C vitamini ise türüne göre vücutta çok az miktarda depolanabilir veya hiç depolanamaz. Depolanabilen vitaminlerin eksiklikleri çok daha uzun süreli beslenme yetersizliğinde ortaya çıkabilir ve daha nadirdir. Vücutta depolanamayan vitaminler ise gereksinimin kısa süre boyunca karşılanamaması durumunda dahi vitamin eksikliği belirtileri oluşturabilir. 1
Vitamin eksikliği nedenleri veya vitamin eksiklikleri için risk faktörü olarak kabul edilebilecek bazı durumlar ise şunlardır:
- Sağlıksız ve dengesiz beslenme,
- Vejetaryen veya vegan beslenme gibi özel beslenme planlarının uygulanması,
- D vitamininin kaynağı olan ve vücutta kullanılabilir forma dönüştürülmesini sağlayan güneş ışınlarına yeteri kadar maruz kalınmaması,
- Yeterli vitamin alımı olması durumunda dahi vitaminlerin sindirim sisteminden emilmesine veya vücutta kullanılabilmesine engel olan kronik hastalıkların varlığı,
- Aşırı alkol kullanımı,
- Mide küçültme operasyonu, bağırsak operasyonları gibi vitaminlerin emilim alanını azaltan operasyonların geçirilmiş olması. 2
Vitamin Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Vitamin eksiklikleri, eksikliğin söz konusu olduğu vitamin türüne göre değişse de belli başlı belirtilerle kendilerini gösterir. Eksiklik ne kadar uzun süredir devam ediyorsa bu belirtilerin de o kadar şiddetli olması beklenir. Yaygın görülen vitamin eksikliği belirtileri şunlardır:
Diş Eti Kanamaları
C vitamini (askorbik asit) diş etlerinin önemli bir yapı taşı olan kolajen adlı yapısal proteinin üretimi için vücutta yeterli miktarda bulunmalıdır. Aynı zamanda bağışıklıkta ve enfeksiyonla mücadelede de önemli görevleri bulunan C vitamininin eksikliği diş eti kanamalarına ve diş eti iltihabına zemin hazırlayabilir. 3
Saç ve Tırnakların Zayıflayıp Kırılganlaşması
Özellikle biotin adıyla da bilinen B7 vitamini, saç ve tırnakların sağlığının ve parlaklığının korunmasını sağlar. Bu vitaminin eksikliğinde tırnak ve saçlarda zayıflayıp kırılganlaşma sorunu ortaya çıkabilir. Bunun yanında B3 vitamini veya diğer adıyla niasin, saç dökülmesinin ve kelleşmenin engellenmesi için gereklidir. B grubunda yer alan bu vitaminlerin yanında demir, çinko gibi minerallerin ve alfa linolenik asit gibi yağ asitlerinin de saç ve tırnak sağlığında önemli etkilerinin bulunduğu unutulmamalıdır. 2
Ağız Kenarlarında Yara ve Çatlaklar
Yapılan bazı bilimsel çalışmalarda B2 vitamini (riboflavin), B3 vitamini (niasin) ve B6 vitamini (piridoksin) eksikliğinde ağız kenarlarında ülser ve çatlak oluşumu, ciltte pullanma ve kepeklenme sorunlarının görülme ihtimalinin arttığını göstermiştir. Demir minerali de benzer etkiler yarattığından böyle sorunlar yaşayan insanların vitamin ve mineral eksiklikleri yönünden değerlendirilmesinde fayda vardır. 2
Gece Görüşünün Azalması
Göz sağlığı üzerinde birincil düzeyde etkili olan A vitamini, özellikle gece görüşü üzerinde kilit bir role sahiptir. A vitamini eksikliği durumunda retinada pigment üretimi olumsuz etkilenerek gece körlüğü sorununun ortaya çıkma ihtimali gündeme gelebilir. 4
Halsizlik, Yorgunluk ve Unutkanlık
Yaygın görülen vitamin eksikliği türlerinden bir tanesi olan B12 vitamini eksikliği, kansızlığa (anemi) yol açarak yorgunluk, halsizlik ve unutkanlık gibi karakteristik belirtilerle kendini gösterebilir. B12 vitaminiyle birlikte folat (B9 vitamini) eksikliği de benzer belirtilerle ilişkili olabilecek bir diğer vitamin türüdür. 5
Vitamin Eksikliği Nasıl Giderilir?
Bir vitamin eksikliğinin giderilebilmesinin iki temel yolu vardır. Bunlardan ilki beslenme yoluyla alınan vitamin türünün gereksinimi karşılayacak şekilde artırılması, ikincisi ise vitamin takviyelerinin kullanımıdır.
Beslenme
Çeşitli besin gruplarını yeterli ve dengeli bir şekilde içeren sağlıklı bir beslenme planının uygulanması, tüm vitamin ve mineral gereksinimlerinin karşılanmasına yardımcı olur. Bunun yanında belirli bir vitamin türünün eksikliği tespit edilen kişilerde bu vitamini içeren besinlerin günlük diyet içerisindeki miktarları artırılabilir. Örneğin kırmızı et, karaciğer, tavuk, balık, yumurta, süt ürünleri ve zenginleştirilmiş tahıllar B12 vitamininden zengin besinlerdir ve B12 vitamini eksikliğinde bunların tüketim miktarı artırılabilir. 2
Vitamin Takviyeleri
Vitamin eksikliği teşhisi alan kişilerde genellikle tercih edilen yöntem vitamin takviyelerinin kullanımıdır. Bu takviyeler ağız yoluyla alınan kapsüller, suda eriyen tabletler veya kas içerisine uygulanan enjeksiyonlar gibi farklı formlarda olabilir. Bununla birlikte vitamin eksikliği için yatkınlık oluşturan çeşitli hastalıklar, gebelik, ileri yaş, özel diyetlerin uygulanması gibi çeşitli durumlarda eksiklikler gelişmeden vitamin takviyelerinin kullanılması gerektiği yönünde hekim tarafından öneride bulunulabilir. Bu konuda dikkat edilmesi gereken nokta hekim görüşü alınmadan bilinçsizce vitamin takviyelerinin kullanımına yönelmenin sağlığı olumsuz etkileyebileceğidir. Dolayısıyla vitamin destekleri kullanmadan önce mutlaka hekime danışılmalıdır. 6
Hangi Vitamin Eksikliği El Titremesi Yapabilir?
B1, B6 ve B12 vitaminleri sinir sisteminde önemli görevlere sahiptir ve sinir iletiminde belirgin roller üstlenir. Bu vitaminlerin eksikliği halinde el titremesi ve motor becerilere ilişkin sorunlar gözlenebilir. 7
Sürekli Uyku Hali Hangi Vitamin Eksikliğinde Yaşanabilir?
Sürekli uyku hali genellikle anemi (kansızlık) durumunda görülen bir belirtidir. Bu nedenle B12 vitamini ve B9 vitamini (folat) eksikliğinde bu duruma rastlanabilir. 5 Ancak sürekli uyku hali ve enerji düşüklüğünün diğer birçok vitaminlerin ve aynı zamanda minerallerin eksikliğinde veya çeşitli hastalıklarda da görülebilecek ortak bir sorun olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
Saç Dökülmesi Hangi Vitamin Eksikliğinde Yaşanabilir?
Saç ve tırnak sağlığına ilişkin sorunlar ile saç dökülmesi genellikle B grubu vitaminleri ile ilişki içerisindedir. B grubu vitaminlerinin eksikliğinde saç dökülmesi oluşabilir. Ancak demir ve çinko minerallerinin eksikliği de saç dökülmesi sorununu beraberinde getirebilir. 2
Göz Altı Morlukları Hangi Vitamin Eksikliğinde Yaşanabilir?
E ve C vitaminlerinin eksikliği göz altında mor veya koyu renkli halka oluşumlarının görülmeye başlamasıyla ilişkili olabilir. Bu vitaminlerin alımı veya yüzeysel olarak bölgeye uygulanması göz altı morluklarını hafifletebilir. 8
Tırnaktaki Beyaz Leke Hangi Vitamin Eksikliğinde Yaşanabilir?
Tırnaklardaki beyaz lekeler genellikle kalsiyum ve çinko eksikliği belirtileri arasında yer alır ve bunlar vitamin değil mineral türleridir. Ancak tırnak sağlığı ile ilişkili olan B3 ve B7 vitaminlerinin de yeterli alındığından emin olunmasında fayda vardır. 9
Vitamin Eksikliği Ağrı Yapar mı?
Bazı vitaminlerin eksikliğinde ağrı, uyuşma, huzursuz bacak sendromu gibi belirtilerin ortaya çıkma ihtimali mevcuttur. Örneğin D vitamini eksikliği kalsiyum minerali yetersizliğini beraberinde getirerek kemik ağrılarına neden olabilir. Ancak ağrı probleminde öncelikle araştırılması gereken çok sayıda tıbbi durum mevcut olduğundan detaylı bir tıbbi muayene ve araştırma yapılmalıdır. 10
Vitamin Eksikliği Ağız Kokusu Yapar mı?
Vitamin C ve D eksiklikleri ağız ve diş sağlığını olumsuz etkileyerek diş eti iltihabı, kanaması, diş çürükleri gibi sorunları beraberinde getirebilir. Bu durumda ağız kokusu sorunu da ortaya çıkabilir. 11
Vitamin Eksikliği Ağız Kuruluğu Yapar mı?
A vitamini ve riboflavin eksiklikleri bazı durumlarda ağız kuruluğu, dudak kuruluğu gibi sorunlara yol açabilir. 12
Vitamin Eksikliği Baş Ağrısı Yapar mı?
Bazı bilimsel çalışmalar D vitamini eksikliğinin baş ağrısı sorunuyla ilişkili olabileceğini gösteren sonuçlar ortaya koymuştur. Bu nedenle D vitamini eksikliği bulunanların baş ağrısı yaşama durumu söz konusu olabilir. 13
Yukarıdaki sağlık sorunları ve belirtiler vitamin ve mineral eksiklikleriyle yakından ilişkili olabilse de çeşitli hastalıkların belirtisi olarak da ortaya çıkmış olabilir. Bu nedenle bu tarz sorunlar yaşıyorsanız hekime danışmadan vitamin takviyelerine başvurmamalı, öncelikle bir tıbbi muayeneden geçmeli ve hekiminizin önermesi halinde vitamin takviyelerine başlamalısınız. Vitamin eksiklikleri ile daha detaylı bilgi sahibi olmak için E vitamini faydaları ve E vitamini eksikliği ile ilgili diğer içeriklerimize de göz atabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
