Soğuk Algınlığı Nasıl Geçer? Soğuk Algınlığına Ne İyi Gelir?

Soğuk Algınlığı Nedir?

Soğuk algınlığı, başta rinovirüsler olmak üzere çok sayıda farklı virüsün neden olduğu bir çeşit buluşıcı üst solunum yolu enfeksiyonudur. Burnu, boğazı, sinüsleri ve nefes borusunu etkileyen soğuk algınlığına neden olan virüsler, 200’den fazladır. Bu 200 farklı virüsten biri soğuk algınlığı yaşamanıza neden olabilir.  

Çok kolay bir şekilde yayılan soğuk algınlığı, virüsün mukoza zarlarından birine, yani burun delikleri, gözler ya da ağzın nemli astarına ulaşması sonucunda bulaşır. Yani soğuk algınlığı yaşayan bir kişi hapşırdığında, öksürdüğünde ortaya çıkan damlacıklar etrafındaki kişilerin de soğuk algınlığına yakalanmasına neden olabilir. ¹

Soğuk Algınlığı Neden Olur?

““Soğuk algınlığına ne iyi gelir?” sorusunu yanıtlamadan önce soğuk algınlığının neden olduğunu öğrenmek gerekir. Soğuk algınlığına 200’den fazla farklı virüs çeşidi neden olabilir. Ancak bu rahatsızlığa neden olan virüslerin yaklaşık %50’si rinovirüslerdir. (1) Soğuk algınlığına neden olabilecek durumlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Öksüren, hapşıran ya da konuşan ve soğuk algınlığı bulunan bir kişi ile aynı ortamda bulunmak, 
• Soğuk algınlığı bulunan biriyle temasta bulunmak, 
• Hasta kişinin havlu, oyuncak, cep telefonu, bardak gibi kişisel eşyalarıyla temasta bulunmak, 
• Virüs teması sonrası elleri gözlere, burna ya da ağza temas ettirmek.²

Soğuk Algınlığı Kimlerde Görülür?

Soğuk algınlığı, pek çok kişide yaygın olarak görülen bir rahatsızlıktır. Ancak bazı durumlara sahip kişilerin soğuk algınlığına yakalanma riski daha yüksektir. İşte, soğuk algınlığının en çok görüldüğü ve en çok risk altında olan kişiler:

Bebekler ve Çocuklar

Bebek ve çocukların bağışıklık sistemi güçlenme sürecinde olduğundan soğuk algınlığına yakalanma riskleri de daha yüksektir. Özellikle okula, kreşe giden küçük çocuklar yetişkinlere göre daha yüksek risk altındadır.2

Bağışıklık Sistemi Zayıf Kişiler

Bağışıklık sistemi zayıf kişilerin soğuk algınlığı gibi virüs ile bulaşan hastalıklara yakalanma riski çok daha yüksek olabilir. Özellikle uzun süreli bir hastalığınız varsa ya da bağışıklık sisteminiz düşükse soğuk algınlığına çok daha kolay bir şekilde yakalanabilirsiniz.² Dilerseniz “Bağışıklık Sistemi Nedir?” adlı içeriğimizi okuyarak bağışıklık sisteminizi nasıl güçlendireceğinize dair detaylı bilgi alabilirsiniz.

Sık Seyahat Eden ya da Kalabalık Ortamlarda Bulunan Kişiler

Soğuk algınlığının yayılması kalabalık ortamlarda çok daha kolaydır. Okul, ofis, uçak, otobüs, tren gibi kapalı alanlarda, kalabalık ortamlarda vakit geçiren kişilerin soğuk algınlığına yakalanma riski daha yüksektir.²

Soğuk Algınlığının Belirtileri Nelerdir?

Soğuk algınlığı; burun ve boğaz çevresini etkileyen bir çeşit viral üst solunum yolu enfeksiyonudur. Bu nedenle soğuk algınlığı belirtileri denildiğinde ilk akla gelen boğaz ağrısı, burun akıntısı, burun tıkanıklığı gibi semptomlardır. Genellikle hafif seyreden bir rahatsızlık olmakla birlikte bazı vakalarda yüksek ateş görülebilir.^{2 3} Soğuk algınlığı belirtileri genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Hafif veya orta şiddetli öksürük,
• Baş ağrısı,
• Boğaz ağrısı,
• Burun akıntısı,
• Kas ve eklem ağrısı,
• Hafif derecede halsizlik ve bitkinlik,
• Hapşırık,
• Geniz akıntısı,
• 38.9 derecenin altında düşük dereceli ateş,
• Gözlerde kızarıklık ve sulanma,
• Kısa süreli tat ve / veya koku kaybı,
• Özellikle çocuklarda kulak ağrısı, orta kulak iltihabı,
• Sinüslerde doluluk hissi,
• Lenf bezlerinde şişkinlik,
• Bazı kişilerde derin nefes almada zorluk ve göğüste doluluk hissi.^{2 3 4}

Yukarıda sayılan belirtiler genellikle hafif seyreder ve çoğu zaman herhangi bir tedaviye gerek kalmadan 7-10 gün içerisinde kendiliğinden kaybolur. Semptomlar 5. günde daha yüksek seviyede görülebilir, ardından yavaş bir şekilde iyileşme sürecine girilebilir. Belirtileriniz 10. günden sonra hala sürüyorsa ve daha kötü bir hale geliyorsa bu semptomlar başka bir rahatsızlığın habercisi olabilir ve bu durumda mutlaka bir doktora danışmanız gerekir.⁴

Soğuk Algınlığı Tanı Yöntemleri

Soğuk algınlığı tanısı için çoğu zaman bir hekime başvurmanız gerekmez. Kendini belirgin semptomlar ile gösteren soğuk algınlığı, kişinin kendini gözlemlemesi sonucu kolayca teşhis edilebilir. Ancak semptomlar ağır ve sizi zorlayacak bir seviyede ise ya da 10. günün sonunda hala devam ediyorlarsa bir hekime danışmanız gerekir. ⁷

Soğuk Algınlığı Nasıl Geçer?

“Soğuk algınlığı nedir?” sorusunu yanıtladık. Sıra “Soğuk algınlığı nasıl geçer?” sorusunu yanıtlamakta. Soğuk algınlığı virüsler nedeniyle ortaya çıktığından bakteriyel enfeksiyonlarda olduğu gibi antibiyotiklerle tedavi edilmez. Bu nedenle “Soğuk algınlığı nasıl geçer?” sorusuna verilecek yanıtlar daha çok iyileşme sürecinde sizi rahatlatacak ve destekleyecek önerilerden oluşacaktır.⁵ Gelin, soğuk algınlığına ne iyi gelir, soğuk algınlığı yaşayan kişiler neler yapabilir bir göz atalım:

Bol Bol Dinlenmek

Yorgunluk, halsizlik gibi semptomlar ile ortaya çıkan soğuk algınlığının bu etkilerinden kurtulmak için bol bol dinlenip enerji toplamaya çalışın.^{5 6}

Gargara ve Burun Spreylerinden Destek Almak

Boğaz ağrısı ve burun tıkanıklığı gibi şikayetlerinizi hafifletmek için tuzlu su ile hazırlanan gargara ve burun spreylerinden destek alabilirsiniz. Daha etkili bir sonuç almak için bu ürünleri satın almadan önce eczacınıza ya da hekiminize danışabilirsiniz. ^{5 6}

Ortamı Havasını Nemlendirmek

Burun tıkanıklığı semptomunu hafifletmek için bir hava nemlendiricisi kullanabilir, mukusun nemlenmesini sağlayarak daha rahat hissedebilirsiniz.⁵

Vitamin Takviyeleri Almak

“Nezle nasıl geçer?” sorusuna yanıt verirken gıda takviyeleri de unutulmamalıdır. Ekinezya, C vitamini ve çinko gibi içeriklere sahip vitamin takviyeleri, soğuk algınlığı semptomlarını hafifletebilir. Hekiminize danışarak soğuk algınlığı etkilerini hafifletmek için bu içeriklere sahip bir gıda takviyesi alabilir, efervesan tablet ya tablet formundaki farklı ürünleri tercih edebilirsiniz.⁵

Soğuk Algınlığı Tedavi Yöntemleri

Soğuk algınlığının herhangi bir tedavisi bulunmaz. 7-10 gün içerisinde kendiliğinden iyileşen soğuk algınlığında herhangi bir ilaç kullanılmaz. Ancak daha iyi hissetmek ve semptomları hafifletmek için ağrı kesici, boğaz spreyi ya da pastili, burun spreyi, gargara, takviye edici gıda gibi ürünler kullanılabilir. Tüm bunların yanı sıra yukarıda yer alan ““Soğuk algınlığına ne iyi gelir?” başlığında yer alan yöntemleri de değerlendirebilirsiniz.²

Soğuk Algınlığı Nasıl Bulaşır?

Soğuk algınlığı hem damlacıklarla hem de temas ile bulaşır. Enfeksiyona neden olan virüslerden herhangi bir tanesi ile kontamine olmuş bir yüzeye dokunduktan sonra ellerin göze, burna ve/veya ağza götürülmesi en temel bulaşma yoludur. 

Virüsler, yüzeylerde ve insan teninde belirli bir süre canlı kalabilir. Yapılan çalışmalara göre soğuk algınlığına neden olan rinovirüsler, düz yüzeylerde 3 saate kadar, insan teninde ise 1-3 saat arası canlılığını koruyabilir. Bu nedenle virüslü bir yüzeye dokunmak veya hasta olan bir kişiyle tokalaşmak gibi sebepler hastalığın bulaşmasına neden olabilir. 

Soğuk algınlığının öncelikle temas yolu ile bulaştığı bilinse de soğuk algınlığına neden olan virüslerden herhangi birisi ile enfekte olan kişilerle uzun süre aynı ortamda bulunmak damlacık yoluyla bulaşmaya da neden olabilir. Nezle olan kişilerden diğerlerine virüsün bulaşma ihtimalinin en yüksek olduğu gün, genellikle enfeksiyonun başlangıcından sonraki üçüncü gündür. ⁹

Soğuk Algınlığına Evde Ne İyi Gelir?

“Soğuk Algınlığı Tedavi Yöntemleri” başlığında belirtildiği üzere soğuk algınlığının belli bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak evde kolaylıkla hazırlayabileceğiniz bazı yiyecekler ve içeceklerden destek alarak kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz. İşte, bunlardan bazıları:

Zencefilli Çay

Zencefil; antioksidan, antimikrobiyal ve antiinflamatuvar özelliklere sahip bir bitkidir. Baharat olarak farklı şekillerde kullanılan zencefilin taze halinden bir dilim kesip suda kaynatarak bir çay elde edebilirsiniz. Bu çayın soğuk algınlığı semptomları olan; mide bulantısı, boğaz ağrısı ve kas ağrısı gibi durumlar hafifletici bir etkiye sahip olabilir. ¹⁰

Ekinezya Çayı

Vücutta antioksidan görevi görebilen flavonoidler içeren ekinezya bitkisi, soğuk algınlığı semptomlarının azaltılması için tercih edilebilir. Bu da ekinezya bitkisinden hazırlanan çayın, soğuk algınlığına iyi gelen çaylar arasında yer almasını sağlar. Ekinezya bitkisinin faydalarından yararlanmak için bu bitkinin yer aldığı takviye edici gıdalar da tercih edilebilir. Ancak takviye edici gıda almadan önce hekiminize danışmanız çok daha iyi olacaktır.¹⁰

C Vitamini

Bağışıklık sistemini destekleyen etkisi ve antioksiodan özellikleri ile C vitamini, soğuk algınlığının etkilerini azaltmanıza yardımcı olabilir. Soğuk algınlığı için C vitamini açısından zengin besinleri tüketebilirsiniz. Mandalina, portakal gibi turunçgiller, kırmızı biber, brokoli, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde bolca C vitamini bulunur. C vitaminini gıdaların dışında hekiminize danışarak takviye edici gıdalardan da alabilirsiniz.¹⁰

Sebzeli ve Tavuklu Çorba

Hasta çorbası olarak bilinen tavuk çorbasının soğuk algınlığına doğrudan olumlu bir etkisi olduğu kanıtlanmamıştır. Ancak sıvı alımını artıracak olması, içerisinde bağışıklık sistemini destekleyebilecek besinlerin yer alabilmesi nedeniyle tercih edilebilir.¹⁰ Soğuk algınlığına iyi gelen çorbalar hakkında daha detaylı bilgi almak için ilgili içeriğimizi inceleyebilirsiniz. 

Duş Almak Soğuk Algınlığına İyi Gelir mi?

Duş almanın soğuk algınlığına iyi geldiği konusunda bazı görüşler bulunur. Fakat duş almanın soğuk algınlığı konusunda doğrudan bir etkisi yoktur. Ancak soğuk algınlığı semptomlarından biri ateşse ateşin hafiflmesi için soğuk ya da ılık suda duş alınması fayda sağlayabilir. Bunun yanında soğuk su ile alınan duş, vücutta şok etkisi yaratabileceğinden kan hücrelerini uyarabilir. Bu da bağışıklığı güçlendirici bir etki yaratabilir. Dolayısıyla hem soğuk algınlığı semptomlarını hafifletmeye hem de soğuk algınlığını önlemeye destek olabilir. ^{10 11}

Yürümek Soğuk Algınlığına İyi Gelir mi?

Yürümek ve egzersiz yapmak özellikle soğuk algınlığı semptomlarından olan burun tıkanıklığı şikayetlerinin hafiflemesine yardımcı olabilir. Ateşiniz yoksa ve çok bitkin hissetmiyorsanız çok uzun sürmeyecek şekilde, orta tempolu bir yürüyüşe çıkabilirsiniz. Yürüyüş sonrası burun kanallarınızın açıldığı, geçici de olsa burun tıkanıklığının geçtiğini ya da hafiflediğini hissedip rahatlayabilirsiniz. Yürüyüşün yanı sıra hafif tempolu egzersizler de yapabilirsiniz. Ancak bu süreçte vücudunuzu dinlemeye, yorgunsanız ve yeterli gücünüz yoksa mola vermeye ya da bir süre dinlenmeye özen gösterin. ¹²

Soğuk Algınlığı Kaç Günde Geçer?

Soğuk algınlığına neden olan virüslerden herhangi bir tanesi ile enfekte olan kişilerde semptomlar kısa bir süre içerisinde kendiliğinden ortadan kalkar. Peki, normal şartlarda soğuk algınlığı kaç gün sürer? Başta rinovirüs olmak üzere hastalığa neden olan herhangi bir virüs bulaşan kişilerde 1-3 gün içerisinde belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Enfeksiyonun 4. ve 7. günleri arasında belirtiler daha fazla hissedilir. Bunun akabinde kişiden kişiye değişiklik göstermekle birlikte şikayetler gün geçtikçe gerilemeye başlar. Sonunda da tamamen ortadan kalkar. Genellikle enfeksiyonun 10. gününde kişiler tamamen iyileşir.⁸ Ancak çocukların, hamilelik dönemindeki kadınların veya ileri yaş grubundaki kişilerin bağışıklık sistemleri normal işlevlerini yerine getiremeyebilir ve bunun sonucunda şikayetler daha uzun sürebilir. Bu tip durumlarda hekiminize danışmayı unutmayın. 

Soğuk Algınlığı Evreleri Nelerdir?

Soğuk algınlığına neden olan virüslerden herhangi bir tanesi ile enfekte olduktan sonra birkaç gün içerisinde semptomlar ortaya çıkmaya başlar. Bu semptomlar enfeksiyonun farklı evrelerinde, farklı şekillerde görülebilir. Peki, soğuk algınlığı evreleri nelerdir? Soğuk algınlığı genellikle 3 evrede değerlendirilir ve bu evreler şu şekildedir:

Erken Evre (1. ve 3. Günler Arası)

Soğuk algınlığına neden olan virüslerden birisiyle enfekte olduktan sonra ortalama 1 ya da 3 gün içerisinde belirtiler kendisini göstermeye başlar. Bu evre, hastalık belirtilerinin kendisini hissettirmeye başladığı evredir. Rahatsızlık pek çok kişide ilk olarak boğazda küçük bir gıdıklanma ile kendini belli eder ya da hafif bir boğaz ağrısı baş gösterebilir. Soğuk algınlığının birinci evresi olan erken evrede:

• Hapşırık,
• Burun akıntısı, 
• Burun tıkanıklığı,
• Öksürük, 
• Hafif ateş,
• Ses kısıklığı gibi semptomlar görülebilir.¹

Aktif Evre (4. ve 7. Günler Arası)

Soğuk algınlığının ikinci evresi, aktif evre olarak adlandırılır. Bunun nedeni bu evrenin soğuk algınlığı belirtilerinin en çok hissedildiği evre olmasıdır. İlk aşamada hissedilen semptomlar bu evrede daha da hissedilir hale getirilebilir ve kişiyi zorlamaya başlayabilir. İlk evrede hissedilen semptomlara ek olarak aşağıdaki belirtiler de kendini gösterebilir:

• Vücutta görülen çeşitli ağrılar, 
• Baş ağrısı, 
• Göz sulanması ve akıntısı,
• Burun akıntısı, 
• Yorgunluk, halsizlik,
• Ateş (özellikle çocuklarda).¹

Geç Evre (8. ve 10. Günler Arası)

Genellikle enfeksiyonun 8 ila 10. gününde semptomlar kendiliğinden gerilemeye başlar. Bazı kişilerde, belirtiler tamamen ortadan kalkabilir. Ancak belirtileriniz iyileşmek yerine kötüleşiyorsa, ateşiniz yeniden çıktıysa mutlaka bir doktora görünmeniz gerekir. Çünkü devam eden bu belirtiler soğuk algınlığından ziyade bronşit, sinüzit ya da zatürre gibi pek çok farklı hastalıktan kaynaklı olabilir. Tedavi olmanız ve iyileşme sürecine başlamanız için kesin bir tanı koyulması gerekir.¹

Soğuk Algınlığı Nasıl Önlenir?

“Soğuk algınlığı nasıl geçer?” sorusu kadar “Soğuk algınlığı nasıl önlenir?” sorusu da oldukça önemlidir. Soğuk algınlığını tamamen engellemek mümkün olmasa da bazı önlemler alarak risk en aza indirilebilir. Kişinin kendisini ve çevresindekileri korumasına yardımcı olacak bazı önlemler şu şekildedir:

Kişisel Hijyeninize Özen Gösterin

Soğuk algınlığı, temas yoluyla bulaşabildiği için kişisel hijyeninize önem göstererek etkili bir önlem alabilirsiniz. Bunun için özellikle ortak kullanım alanlarında herhangi bir yüzeye ya da objeye dokunduktan sonra ellerinizi 20 saniye boyunca, su ve sabunla, tırnak altlarınızı da temizleyecek şekilde yıkamanız gerekir. Su ve sabuna ulaşma imkanının olmadığı durumlarda ise alkol bazlı bir sprey veya kolonya kullanarak virüsün bulaşmasını önleyebilirsiniz.

Bunların dışında özellikle dışarıdaysanız gözlerinize ve ağzınıza dokunmadan, yemek yemeden önce de mutlaka ellerinizi yıkamaya özen gösterin. Kişisel hijyeninizi sağlamanın yanı sıra telefon, klavye, televizyon kumandası gibi ortak kullanılabilecek eşyaları belli aralıklarla temizleyip dezenfekte etmeyi unutmayın.¹³

İyi Beslenmeye Özen Gösterin

Dengeli ve sağlıklı beslenmek bağışıklık sisteminizin normal fonksiyonlaını desteklemek ve bu nedenle de hastalıklara karşı korunmak için en önemli adımlardan biridir. Yeşil yapraklı sebzeler, meyveler, tam tahıllar, somon, ton balığı gibi zengin yağlara sahip balıklar tüketerek başta C ve D vitamini olmak üzere vücudunuz için gerekli vitamin ve mineralleri alabilirsiniz. 

Sağlıklı beslenmeyi eğlenceli hale getirmek için gökkuşağının tüm renkleriyle yemekler hazırlamayı deneyebilirsiniz. Her renkten sebzeler ve meyveler ile hazırlayacağınız salatalar, çorbalar, ana yemekler ile hem iştah açıcı sofralar kurabilir hem de sağlıklı beslenebilirsiniz.¹³

Hareket Etmeyi Unutmayın 

Düzenli olarak hareket etmek, egzersiz yapmak sağlıklı yaşamın en önemli rutinlerinden biridir. Hareket etmek aynı zamanda vücudunuzun soğuk algınlığıyla savaşmasına yardımcı olan beyaz kan hücrelerinin dolaşımını da hızlandırır. Bu nedenle haftada en az üç kez, hafif ya da orta tempolu bir yürüyüş yapmak, düzenli bir egzersiz rutinini uygulamak soğuk algınlığını önlemek için etkili olabilir.¹³

Uyku Düzeninizi Bozmayın

Yapılan araştırmalar, uykunun hem virüse yakalanmış kişilerin daha iyi hissetmesinde hem de soğuk algınlığının önlenmesinde etkili olabileceğini göstermiştir. Bunun nedeninin ise uyku sırasında salgılanan sitokin olduğunu düşünülür. Bir çeşit protein olan sitokin, bağışıklık sistemini destekleyerek soğuk algınlığı ve benzeri rahatsızlıklara baş etmenizi kolaylaştırabilir.¹³

Kötü Alışkanlıklardan Uzak Durun

Hem alkol hem de sigara bağışıklık sistemini olumsuz etkileyebilir. Bağışıklık sisteminizin zayıflamasını engellemek ve soğuk algınlığı gibi rahatsızlıklara daha kolay yakalanmamak için kötü alışkanlıklardan uzak durmanız gerekir. ^{13 14}

Rahatlamaya Çalışın

Henüz kanıtlanmış olmasa da stresin bağışıklık sistemini olumsuz etkilediğine dair bazı araştırmalar bulunur. Fiziksel sağlığınızı koruyacak destekleyici yöntemler arıyorsanız zihinsel sağlığınızı olumlu etkileyecek bazı pratikleri uygulayabilirsiniz. Yoga ve meditasyon yapabilir, stresten uzak durmaya çalışabilir ya da stres ile başa çıkmak için farklı yöntemler geliştirebilirsiniz. ^{13 14}

Eşyalarınızı Kişiselleştirin

Damlacık ve temas yoluyla bulaşan soğuk algınlığından korunmak için pek çok eşyanızı kişiselleştirmeniz etkili bir yöntem olacaktır. Bunun için havlu, tabak, bardak, termos, suluk, bilgisayar, çeşitli kırtasiye gereçleri gibi eşyalarınızı sadece sizin kullanacağınız şekilde ayırabilirsiniz. Bunu hem kendiniz hem de çocuklarınız için yapabilirsiniz. Çocuklarınız okula gidiyorsa kişisel eşyalarını arkadaşları ile ortak bir şekilde kullanmaması gerektiğini belirtebilirsiniz. Okulda ya da ofiste ortak kullanılan eşyaları kullanmadan önce ise dezenfekte edebilirsiniz.¹³

Çevrenizdekileri de Soğuk Algınlığından Koruyun

Kendinizi soğuk algınlığından korumak için bazı önlemler alabileceğiniz gibi çevrenizdekileri korumak için de bazı önlemler alabilirsiniz. Bu amaçla uygulanabilecek yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

• Soğuk algınlığı semptomları gösteren ebeveynler bu süre içerisinde çocuklarıyla mümkün olduğunca yakın temas etmekten kaçınmalıdır. 
• Nezle semptomları kendisini göstermeye başladığı andan itibaren işe veya okula gitmeden evde istirahat etmek, başkalarını korumaya yardımcı olur.
• Nezle süresinde tokalaşma, sarılma gibi yakın temas gerektiren davranışlardan kaçının.
• Öksürürken veya hapşırırken bir mendil yardımıyla ağzı ve burnu kapatmak, sonrasında mendili çöpe atmak ve elleri yıkamak virüslerin yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir. Özellikle öksüren, hapşıran ya da burnunu silen yetişkinlerin çocuklarına ya da evde herhangi bir yüzeye dokunmadan önce mutlaka ellerini yıkaması gerekir. ^{1 2}

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.