Papatya Çayı Nedir?
Papatya, Asteraceae bitki ailesinde bulunan farklı cinsteki bir grup bitki için kullanılan ortak bir isimdir. Çeşitli sağlık durumları için doğal bir ilaç olarak yüzyıllardır tüketilen papatya iyi bir antioksidan deposu olma özelliğine sahiptir.2 Bilimsel adı sambucus nigra olan kara mürver de antioksidan bakımından zengin bir bitkidir ve papatya gibi yararları için sıklıkla tercih edilir. Faydaları ile öne çıkan afrika sardunyası ve ekinezya hakkında bilgi edinmek için ise “Pelargonium sidoides nedir?” ve “Ekinezya ne işe yarar?” başlıklı içerikleriklerimize de göz atabilirsiniz.
Papatya çayı faydaları için geleneksel olarak özellikle kaygıyı ve sindirim sistemini yatıştırmak için uzun yıllardır kullanılmıştır.3 Yapısında flavonoid adı verilen ve birçok bitkide bulunan bir grup kimyasal madde bulunur. Flavonoidler papatyanın tıbbi etkilerinde önemli bir rol oynar. Araştırmacılar papatyada bitkinin yararları ile ilişkili başka hangi kimyasalların bulunduğunu henüz net olarak bilmemektedir.1
Papatya Çayı Nasıl Yapılır?
Papatya çayı yapmak için bitkinin çiçekleri kurutulur ve kuru çiçekler kaynar su yardımıyla demlenir.2 150 ml kaynayan su içerisine üzeri örtülecek şekilde 1 gr ya da bir çay poşeti papatya çiçeği ilave edilerek 10-15 dakika demlenmeye bırakıldıktan sonra çay içilmeyen hazır hale gelebilir. Hazır olan çay tercihe göre 15 dakika soğumaya bırakıldıktan sonra tüketilebilir.4
Papatya Çayının Faydaları Nelerdir?
Papatya çayı faydaları aşağıda detaylandırılmıştır.1
Bağışıklık Sistemi
İnflamasyon, enfeksiyonla savaşmak için bağışıklık sistemi tarafından tepki olarak ortaya çıkan bir reaksiyonudur. Papatya çayı yapısında bağışıklığı destekleyerek iltihaplanmayı azaltabilecek antioksidan bileşikler barındırır.1
Anektodal veri özelliğindeki kanıtlar ve sınırlı sayıdaki bazı araştırmalardan elde edilen veriler papatya özü buharı teneffüs etmenin soğuk algınlığının bazı semptomlarını hafifletebileceği yönündedir. Ancak papatya çayı etkileri bu açıdan henüz kanıtlanmamıştır.1
Menstrual Semptomlar
Bazı araştırmacılar papatyanın antiinflamatuar, antispazmodik, sedatif ve antianksiyete özellikleri ile adet öncesi sendromuna (Premenstrual sendrom) bağlı kaygı ve rahatsızlığı gidermeye yardımcı olabileceğini ifade etmektedir.1
Hafif Cilt Lezyonları
Bazı araştırmalar papatya içeren cilt ürünlerinin; akne tedavisi, hassas cildi destekleme, cilt kurulduğunu azaltma gibi kozmetik konularda cilt sağlığını geliştirmeye yardımcı olabileceğini ifade etmektedir. Papatya çayı cilde faydaları sahip olduğu antiinflamatuar, antialerjik ve antimikrobiyal özelliklerinden dolayı olabilir. Ancak konuyla ilgili daha fazla araştırmaya gereksinim vardır.1
Saç Sağlığı
Papatya, saç ve kafa derisi problemlerini tedavi etmeye yardımcı özelliklere sahiptir. Papatya çayı saça faydaları arasında antimikrobiyal özellikleri ile kafa derisi enfeksiyonlarını ve saç bitlerini ortadan kaldırmaya destek olması sayılabilir. Ek olarak antienflamatuar ve nemlendirici özellikleri sayesinde kepeğin neden olduğu kafa derisi tahrişini, kaşıntıyı ve pullanmayı hafifletmeye yardımcı olduğu söylenebilir.5
Şeker Hastalığı ve Kan Şekeri Regülasyonu
Bazı araştırmalarda papatya çayının diyabetli kişilerde kan şekerini düşürmeye yardımcı olabileceği yönünde kanıtlar elde edilmiştir. Çalışma sonuçları papatyanın diyabetli kişilerde şeker ve lipit profillerini ve oksidatif stres düzeylerini iyileştirmeye ve diyabetle ilişkili komplikasyon riskini azaltmaya katkıları olduğunu düşündürmektedir.1
Osteoporoz
Osteoporoz kemik yoğunluğunda ilerleyici bir şekilde kayıp olması durumudur. Kemiklerde yoğunluk kaybı ise kırıklara ve vücut postüründe kamburlaşmaya zemin hazırlayabilir. 2022'de yapılan bir araştırmanın sonucu papatyanın sıçanlarda steroid tedavisi nedeniyle gelişen osteoporozu önlemeye yardımcı olduğu yönündedir. Papatyada bulunan flavonoidlerin antioksidan etkileri vücutta oksidatif stresi azaltarak bu yönde etki gösterebilir.1
Göz Sağlığı
Papatya çayı göze faydaları konusunu da merak ediyor olabilirsiniz. Bu açıdan yapılan çok fazla araştırma olmasa da papatya çayı geleneksel olarak konjonktivit gibi göz enfeksiyonları ve tıkalı gözyaşı kanallarını rahatlatmak için kullanılmıştır. Papatyanın içeriğinde bulunan flavonoidler gözdeki iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir.6
Kanser
Papatya çayında bulunan antioksidan bileşikler bazı kanserlerin görülme riskinde azalma ile ilişkili bulunmuştur.2 Bazı araştırmalar papatya çayı özellikleri ile kanser hücrelerini hedef almaya ve hatta bu hücrelerin gelişmesini en baştan engellemeye yardımcı olabileceği yönünde veriler içerir.1
Papatya, apigenin isimli antioksidan özellikte bir flavonoid içerir. Laboratuvar ortamında yapılan çalışmalarda apigenin maddesinin meme, prostat, cilt, sindirim sistemi ve uterus kanseriyle savaşmaya yardımcı olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte bu konuda daha fazla çalışmaya gereksinim vardır.2
Papatya Çayı Günde Ne Kadar Tüketilmelidir?
Tüketilmesi önerilen günlük standart bir papatya dozu yoktur. Çalışmalarda genellikle kapsül formunda ve günde 900 ila 1200 miligram arasında kullanılmıştır.³ En yaygın tüketim şekli ise bitki çayı şeklindedir ve her gün 1-2 bardak papatya çayı içmenin güvenli olduğu söylenebilir.3,7 Aslında çalışmalar günde 5 fincana kadar papatya çayı içilmesinin herhangi bir soruna yol açmadığını göstermiştir.7 Fakat her bitkisel üründe olduğu gibi yan etkiler yaşanmaması için papatya çayı tüketilmeden önce de bir uzmana danışmak önemlidir.
Papatya Çayı Ne Zaman İçilmelidir?
Papatya çayı faydaları için günün her zamanı tüketilebilir. Ancak içeceğin bazı potansiyel yararlarından daha fazla istifade etmek istiyorsanız aşağıdaki durumlarda tüketmeyi tercih edilebilirsiniz:
- Yemekten sonra papatya çayı içmek mideyi yatıştırmaya ve kan şekerinin ani yükselmelerini en aza indirmeye yardımcı olabilir.
- Kendinizi gergin, stresli veya endişeli hissettiğinizde papatya çayı içerek sakinleştirici etkisinden faydalanabilirsiniz.
- Gevşemek ve uykuya daha kolay dalmak istediğinizde yatmadan önce papatya çayı içerek zihninizi ve bedeninizi sakinleştirmeye katkı sağlayabilirsiniz. Fakat yatma saatine çok yakın bir zamanda içerseniz, gece tuvalet ihtiyacı nedeniyle uykunuzun bölünme ihtimali yüksek olacaktır.
- Papatya çayı, kafeinsiz bir içecek olduğu ve idrar söktürücü etkisi olmadığı için susadığınızda sıvı ihtiyacınızı karşılamak için iyi bir alternatif olabilir.8
Papatya Çayı Uyku Getirir mi?
Papatya çayı uyku ile ilişkili etkilere sahiptir. Uyku öncesi içildiğinde kişinin gevşemesine, rahatlamasına ve böylece uykuya geçiş sürecinin daha kolay olmasına yardımcı olabilir.1
Papatyanın ayrıca uyku kalitesine fayda sağlayabilecek bazı benzersiz özellikleri debulunur. Yapısındaki apigenin isimli antioksidan beyindeki belirli reseptörlere bağlanarak gevşemeye ve uykusuzluğu azaltmaya yardımcı olur. Bir araştırmada iki hafta süresince papatya çayı içen lohusa anneler, içmeyenlerle karşılatırılmış ve uyku kalitelerinin daha iyi olduğu görülmüştür.2
Başka bir bilimsel çalışma 28 gün süreyle günde iki kez 270 mg papatya özü alan bireylerden oluşan grupta tüketmeyenlere kıyasla gece uyanmalarının üçte bir oranında daha az ve uykuya dalış süreslerinin 15 dakika daha hızlı olduğunu raporlanmıştır. Tüm bu verilere rağmen papatya çayının uyku döngüsü üzerindeki etkilerini net olarak anlamak için daha fazla sayıda bilimsel araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Yine de uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekte güçlük çekiyorum diyenlerdenseniz yatmadan önce papatya çayı içmeyi deneyebilirsiniz.2
Papatya Çayı Zayıflamaya Yardımcı Olur mu?
Kilo verme denilince akla gelen çay çeşitlerinden biri limon çaydır. Limon çayını sevmeyenler için papatya çayı bu açıdan iyi bir alternatif olabilir. Vücuttaki fazla yağlardan uyurken kurtulmanıza yardımcı olabilen papatya çayını, her gün yatmadan önce düzenli olarak içerek kilo kontrolüne destek olmanız mümkün. Hem limon hem papatya çayının bu ortak özelliği nedeniyle limonlu papatya çayı faydaları arasında kilo kontrolü özellikle öne çıkar.9
Papatya Çayı Sakinleştirir mi?
Papatya çayının kaygıyı hafifletmeye ve sakinleşmeye yardımcı olduğuna inanılır. Papatyanın anksiyete ve depresyona bağlı belirtilerin şiddetini hafifletmeye destek olabileceği yönünde bazı kanıtlar olsa da bu etkisi aromaterapi olarak kullanılması veya takviye olarak alınması durumunda ön plana çıkar.2
Papatya Çayı Kabızlığa İyi Gelir mi?
Papatya çayının faydaları sıklıkla vücut üzerindeki yatıştırıcı etkileri sayesinde ortaya çıkar. Öğünlerden sonra veya akşamları bir fincan papatya çayı içmek sindirim kanalındaki kasları gevşetmeye ve dışkılama aralıklarındaki zamanı kısaltmaya yardımcı olabilir. Papatya bu nedenle kabızlığa iyi gelebilen bitkilerden biridir.10
Papatya Çayının Yan Etkileri Var mıdır?
Piyasadaki çeşitli papatya çaylarının gücü farklı farklıdır. Bu çaylardan bazıları diğerlerine nazaran önemli ölçüde daha fazla papatya içerebilir. Hassasiyeti olan kişilerde daha yüksek oranda papatya içeren çayların olumsuz etkilere yol açma olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle çayı içmeye yeni başlayanların düşük bir dozla başlaması ve yavaş yavaş miktarı artırması güvenli bir yaklaşım olacaktır.1
Papatya çayı faydaları yanı sıra yan etkileri de olabilen bir bitkidir. Bitkinin yan etkilerinden birisi bazı bireylerde alerjik reaksiyon gelişimine zemin hazırlayabilmesidir. Ayrıca papatya içeren cilt bakım ürünleri gözlere temas etmesi halinde tahrişe yol açabilir.2
Peki, gebelikte papatya çayı faydaları için tüketilebilir mi? Bazı sağlık uzmanları gebelikte papatyayı dahili olarak almaktan kaçınmanızı tavsiye eder. Fakat cildinize topikal olarak kullanmanın bir sakıncası yoktur. Araştırmalarda düşük ve erken doğum ile ilişkisi tespit edildiği için doktorunuzla konuşmadan hamilelik sırasında cilde dahi kesinlikle büyük miktarlarda uygulamayınız.11
Küçük çocuklar, hamileler, emziren anneler ile karaciğer veya böbrek rahatsızlığı olanlar için papatya çayının güvenliği henüz kanıtlanmamıştır. Bu nedenle bu kişilerin tüketmemesi daha iyi bir seçim olacaktır.2
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
