Antioksidan Nedir? Antioksidan Faydaları Nelerdir?

Antioksidan Nedir?

“Antioksidan nedir?” sorusunun cevaplayabilmek için öncelikle atomların yapısını hatırlamamız gerekir. Kelime bazında antioksidan “oksidasyon karşıtı” anlamına gelir. Her bir atom elektron, nötron ve proton denilen bileşenlerden meydana gelir. Molekül ise iki veya daha fazla atomun bir araya geldiği maddelerdir. Bir molekülün kararlı olabilmesi için doğru sayıda elektron içermesi gerekir. Aksi halde moleküller serbest radikal denilen zararlı bileşenlere dönüşür.

Serbest radikaller, vücut fonksiyonlarının yerine getirilmesini sağlayan sağlıklı moleküllere saldırarak DNA yapılarını bozar ve fonksiyonlarını kaybetmesine neden olur. Kararsız yapıya sahip olan serbest radikaller; vücuttaki metabolik faaliyetler sonucu oluşan hücrelerdir. Aynı zamanda sigara içme, kirli havaya ve radyasyona maruz kalma gibi faktörler serbest radikal oluşumunu destekler. Aslında insan metabolizmasının doğal bir ürünü olan serbest radikaller vücut içinde antioksidanlar ile birlikte dengeli ve barışçıl bir biçimde varlıklarını sürdürür. Herhangi bir nedenden dolayı ( sigara dumanına maruz kalma, hava kirliliği, otoimmün hastalıklar, diyabet, kalp hastalığı, Alzheimer, Parkinson ve kanser vb.) serbest radikal sayısındaki artış dengeyi bozarak oksidatif strese yol açabilir. Bu durumda antioksidan bileşenler, serbest radikallerin hücrelere zarar vermesini engellemek için harekete geçer. Serbest radikal temizleyici işlevleri sayesinde sağlıklı hücrelerin hasar görmesi engellenir, genel vücut sağlığının korunması sağlanır. ⁽¹⁾

Antioksidan Faydaları Nelerdir?

“Antioksidan nedir?” sorusunun yanıtını öğrendik. Şimdi sıra antioksidan faydaları hakkında bilgi almakta. Vücut, serbest radikallerle başa çıkabilmek için antioksidan bileşenlere ihtiyaç duyar. Pek çok farklı antioksidan çeşidi bulunur ve her birinin sağlık üzerinde etkileri farklıdır. Genel olarak antioksidan faydaları aşağıdakileri içerir:

Kansere Yakalanma Riskini Azaltabilir

Antioksidan bileşenler, serbest radikallerin hücre DNA’sı ve hücre zarları üzerindeki olumsuz etkilerini önleyerek kanser hücresi gelişimini engelleyebilir. Belirli kanser türleri üzerinde antioksidan faydaları, hastalığın seyrini düzeltebilir ve tedaviyi destekleyici rol oynayabilir.

Göz Sağlığının Korunmasına Yardımcı Olabilir

Antioksidan faydaları açısından gözlerde de olumlu etkiler oluşturabilir. Yaşa bağlı makula dejenerasyonu özellikle 60 yaş sonrası gelişen kalıcı görme kaybının en önemli nedenidir. Antioksidanlar, yaşa bağlı makula dejenerasyonuna yakalanma riskini %25’e kadar düşürebilir. Hali hazırda bu dejenerasyona sahipseniz tedavisini destekleyebilir. 

Katarakt göz merceğinde biriken proteinlerin bulanık görmeye neden olduğu bir göz hastalığıdır. Antioksidan özelliklere sahip C ve E vitaminleri, katarakt hastalığına yakalanma riskini azaltabilir ve halihazırda katarakt hastalığına sahipseniz hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.

Kalp Sağlığının Korunmasına Yardımcı Olabilir

Antioksidan faydaları sayesinde serbest radikallerin kalp ve damar hücrelerindeki hasarına engel olarak kalp sağlığının korunmasını destekleyebilir. Ayrıca diyabet, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol gibi kronik hastalıklara yakalanma riskini azaltabilir.

Beyin Fonksiyonlarını Destekleyebilir

Antioksidan faydaları ile beyin fonksiyonları için olumlu etkiler geliştirebilir. Serbest radikallerin beyin hücrelerine hasar vermesini engelleyerek düşünme, muhakeme yeteneği, hafıza gibi beyin fonksiyonlarının iyileşmesine yardımcı olabilir. Ayrıca beyindeki sinir hücrelerinin normal fonksiyonlarını yerine getirmesini destekleyerek Alzheimer, Parkinson’s gibi hastalıklara yakalanma riskini azaltabilir.

Bağışıklık Sistemini Destekleyebilir

Serbest radikallerin bağışıklık hücreleri üzerindeki zararlı etkilerini azaltarak bağışıklık sistemini güçlendirebilir ve vücudun enfeksiyonlara karşı mücadele yeteneğini artırabilir.^(2)(3)(4)

Antioksidan Çeşitleri Nelerdir?

Antioksidan görevi üstlenen binlerce bileşen vardır. Her biri sahip olduğu özellikler açısından benzersizdir. Vitaminler, mineraller, kateşinler, polifenoller, fitoöstrojenler, flavonlar ve flavonoidler gibi pek çok farklı antioksidan çeşidi bulunur. Antioksidan çeşitleri arasında aşağıdakiler yer alır:

• A vitamini
• E vitamini
• C vitamini
• Manganez
• Bakır
• Çinko
• Selenyum
• Beta karoten
• Likopen
• Lutein
• Zeaksantin.⁽⁵⁾

Bitkilerde bulunan aşağıdaki fitobesinler en güçlü antioksidan aktivitelere sahiptir:

• Antosiyaninler
• Resveratrol
• İzoflavonlar
• Likopen
• Lütein⁽²⁾

Antioksidan Açısından Zengin Besinler Nelerdir?

Taze sebze ve meyveler, kuru baklagil ve tahıllar ile süt, kefir, yoğurt gibi hayvansal kaynaklı besinler antioksidan içeren besinler arasında yer alır. İşte size özel içerdiği antioksidan çeşidine göre antioksidan besinler listesi:

• E vitamini içeren besinler: Ay çiçeği yağı, badem, ceviz, fındık, avokado, yeşil yapraklı sebzeler
• C vitamini içeren besinler: Portakal, mandalina, greyfurt, kivi gibi taze meyveler ve ıspanak, brokoli, marul, maydanoz, yeşil biber gibi taze sebzeler
• Selenyum içeren besinler: Brezilya cevizi, balık, deniz mahsülleri, kırmızı et
• Çinko içeren besinler: kırmızı et, deniz mahsulleri, kabak çekirdeği, kuru baklagilleri
• Beta karoten içeren besinler: Havuç, kuru kayısı, kuşkonmaz, portakal, şeftali, lahana, mango.
• Antosiyanin içeren besinler: Böğürtlen, havuç, kuşkonmaz, patlıcan.
• Resveratrol içeren besinler: Bitter çikolata, kırmızı şarap, üzüm, fıstık.
• İsoflavon içeren besinler: Soya fasulyesi
• Likopen: domates, greyfurt, karpuz ve taze kırmızı biber.
• Lutein içeren besinler: Ispanak, Brüksel lahanası, brokoli, marul, lahana, enginar, karalâhana.⁽¹⁾⁽⁴⁾

Antioksidan Eksikliği Belirtileri

Antioksidan yetersizliği durumunda vücutta serbest radikal sayısında artış gözlenir. Serbest radikaller tüm vücut hücrelerine ve sistemlerine zarar vererek genel sağlık durumunda problemler yaratabilir. Antioksidan eksikliği belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Bağışıklık sistemi normal fonksiyonlarını yerine getirmekte zorlanabilir ve enfeksiyonlara yakalanma riskinde artış söz konusu olabilir.
• Göz merceğinde sorunlar görülebilir ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu gelişerek görme kaybı yaşanabilir. Aynı zamanda katarakt gibi göz problemlerine yakalanma riskinde artış olabilir.
• Serbest radikaller beyin hücrelerine hasar vererek düşünme, karar verme gibi beyin fonksiyonlarını etkileyebilir. Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklara yakalanma riskinde artış olabilir.
• Depresyonun ana nedenleri; iltihaplanma, otoimmün doku hasarı ve oksidatif strestir. Serbest radikaller vücut hücrelerinde oksidatif hasara neden olarak depresyona ve ruh halinde bozukluklara yol açabilir.
• Cilt dokusu, güneş ışığına maruz kalma, hava kirliliği, stres gibi nedenlerden etkilenerek kendine özgü elastik yapısını kaybedebilir. Kolajen sentezi yavaşlayarak ciltte kırışıklıklar, akne, sivilce gibi problemlere yol açabilir. Antioksidan eksikliğinde serbest radikaller cilt sağlığı üzerinde olumsuzluk yaratabilir.

Serbest radikallerin vücut üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmek ve antioksidan faydaları için beslenme programına antioksidan yiyecekler ekleyebilir ya da antioksidan takviyelerden yararlanabilirsiniz. ^(3)(6)(7)(8)

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.